Kształcenie zawodowe a potrzeby rynku pracy. We Wrocławiu obradowało Forum Zawodowe 2018

W minioną środę, 21 listopada, spotkali się we Wrocławiu przedstawiciele środowisk nauki i biznesu aby porozmawiać na temat aktualnych problemów na rynku pracy i wyzwań stojących przed współczesnym modelem edukacji zawodowej. Forum Zawodowe 2018 zgromadziło liczne grono dyrektorów szkół podstawowych wraz z doradcami zawodowymi, reprezentantów wyższych uczelni, przedstawicieli Urzędu Miejskiego Wrocławia oraz pracodawców z obszaru Wrocławskiego Parku Przemysłowego. Organizatorami Forum Zawodowego byli: DOZAMEL Sp. z o.o., spółka z sektora usług przemysłowych i jednocześnie podmiot zarządzający Wrocławskim Parkiem Przemysłowym, Zespół Szkół nr 18, którego uczniowie kształcą się m.in. w zawodach mechaniczno- elektrycznych, a także Centrum Kształcenia Praktycznego.

Skąd pomysł na forum
Na terenie Wrocławskiego Parku Przemysłowego (WPP), zajmującego 163 ha w centrum miasta, prowadzi działalność blisko 260 firm – od mikro- i małych przedsiębiorstw po  firmy średniej wielkości, na oddziałach światowych koncernów kończąc (www.wpp.wroc.pl). Firmą, której rolą jest m.in. integracja środowiska biznesowego, skupionego na tym obszarze, jest DOZAMEL Sp. z o.o. – Kształtując relacje z naszymi przedsiębiorcami, odbieramy coraz częściej sygnały o trudnościach w pozyskaniu przez nich wykwalifikowanych pracowników – mówi Piotr Kubiński, Dyrektor Biura Marketingu i Zarządzania Relacjami z Klientem DOZAMEL Sp. z o.o., jeden z organizatorów Forum. – Rynek pracy nie nadąża za potrzebami przedsiębiorców i problem ten zaczyna nabierać charakteru długofalowego a przez to strategicznego. My sami, mając swoje doświadczenia z funkcjonowania na rynku przemysłowym, widzimy zarysowujące się coraz wyraźniej megatrendy, skutkujące brakiem specjalistów, którzy są  kluczowi w procesach produkcyjnych. W odróżnieniu od problemów na rynku pracy w latach 2005-2007, po wejściu Polski do Unii Europejskiej, mają one tym razem głębszy charakter, gdyż wynikają ze zmian technologicznych ale też i demograficznych: na rynek pracy wchodzi nowe pokolenie pracowników. Dlatego postanowiliśmy, wspólnie z różnymi interesariuszami procesu edukacji i budowania kapitału ludzkiego, zorganizować wydarzenie, na którym podejmiemy ten aktualny obecnie temat przyszłości zawodów technicznych i roli inżyniera w innowacyjnej, zglobalizowanej, ale też cyfrowej gospodarce oraz wyzwań stojących przed nowoczesnym systemem szkolnictwa.

Uczestnicy
Forum Zawodowe było adresowane w głównej mierze do przedstawicieli wrocławskich szkół podstawowych, w tym w szczególności do doradców zawodowych. To właśnie oni są osobami pierwszego kontaktu w szkole, które doradzają młodym ludziom w wyborze dalszej drogi edukacji w przełomowym momencie ich życia. Zaproszeni zostali także przedstawiciele środowisk mających wpływ na proces kształcenia – reprezentanci Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia i Dolnośląskiego Kuratorium Oświaty, a także władze Wydziałów Elektrycznego i Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej, współpracujące z Zespołem Szkół nr 18 oraz Centrum Kształcenia Praktycznego. Wśród pracodawców znaleźli się dyrektorzy i szefowie HR takich firm jak General Electric, Donako, Fortaco i DOZAMEL.

Brak specjalistów największą bolączką pracodawców
Anna Dąbrowska, HR Manager w Fortaco Sp. z o.o., przyznała, że największą bolączką firmy jest pozyskanie specjalistów w zawodach spawacz i lakiernik. – To  nie są zwykłe stanowiska produkcyjne, potrzebne są specjalne uprawnienia. Przy braku takich specjalistów sami staramy się ich wyszkolić, mimo że to nie do końca jest naszą rolą. Podczas dyskusji w panelu pracodawców Marek Chmura, dyrektor GE Power Wrocław, wskazał na problem zbyt małego zainteresowania młodzieży technikami i szkołami zawodowymi. – Nasze zaangażowanie w reklamowanie zawodu inżyniera czy wyspecjalizowanego pracownika produkcji to niestety za mało. Potrzebna jest wspólna wola działania na rzecz ukierunkowywania młodych ludzi na zawody techniczne. Zarówno chłopcy, jak i dziewczęta dopiero wchodzący w dorosłe życie, powinni dostać jasną informację, że te zawody są naprawdę perspektywiczne, że mogą się w nich spełniać, robić ciekawe rzeczy. Z kolei Agata Woroniecka HR Manager GE Power Sp. z o.o. podkreśliła, że niezwykle istotną kwestią jest też samo zaangażowanie w pracę. – Widziałabym tu ogromną rolę ze strony doradców zawodowych, szkół, by na jak najwcześniejszym etapie to zaangażowanie w uczniach rozbudzać. Dziś, w erze cyfrowej, już na starcie drogi zawodowej młodzi ludzie powinni mieć świadomość, że ich praca jest potrzebna, że jest częścią większej całości.

Kierunki techniczne wciąż mało popularne
Obraz zainteresowania młodzieży szkolnictwem zawodowym i technicznym dopełniła informacja podana przez Danutę Matuszewską, wicedyrektor wrocławskiego Zespołu Szkół nr 18. – Z roku na rok zmniejsza się ilość kandydatów na nasz tradycyjny kierunek technik-mechanik. Do nowych klas, które utworzyliśmy z uwagi na zapotrzebowanie rynku, zgłosiło się jedynie siedmiu kandydatów na kierunek technik klimatyzacji chłodnictwa i ośmiu na kierunek technik systemów i urządzeń energetyki odnawialnej. – Jestem tym zaskoczony – skomentował te dane dyrektor Jerzy Wójcikowski z Donako Sp. z o.o. – Technik systemów i urządzeń energetyki odnawialnej, podobnie jak niemalże każdej innej specjalności, w której kształci „osiemnastka”, znalazłby u nas zatrudnienie.

Zawody przyszłości
O tym, że zmiany technologiczne pociągną za sobą powstanie nowych zawodów, mówił Piotr Kubiński z DOZAMEL Sp. z o.o. – Wiedza specjalizuje się tak mocno, że już wkrótce okażą się potrzebne zupełnie nowe profesje. W swoich analizach grupa Cognizant prognozuje, że wśród nowych zawodów pojawią się np.  detektyw ds. danych, analityk cyber-miasta, twórca podróży w rozszerzonej rzeczywistości czy manager ds. rozwoju sztucznej inteligencji. Zmiany następują także w mentalności pracownika – już teraz możemy mówić o nowym typie pracownika. Tzw. pokolenie millennialsów, według Deloitte, charakteryzuje się kilkoma specyficznymi cechami, odróżniającymi go od poprzednich pokoleń, wśród których ważne miejsce zajmuje np. silne przekonanie o własnej kompetencji.

Dobre praktyki współpracy szkół z biznesem. Wsparcie w strategii miasta
By uczynić szkolnictwo zawodowe bardziej atrakcyjnym dla młodego człowieka, a przy okazji lepiej dostosowanym do potrzeb współczesnego rynku, szkoły coraz chętniej nawiązują współpracę z biznesem i uczelniami wyższymi. Przedstawiając nowe programy i proces kształcenia w technikach i szkołach branżowych, Janusz Wrzal, Dolnośląski Wicekurartor Oświaty, mówił o możliwościach finansowania kursów pozaszkolnych u przedsiębiorców dla najlepszych uczniów. Realne efekty współpracy z biznesem dla Zespołu Szkół nr 18 wymieniła także Danuta Matuszewska: wycieczki zawodoznawcze, praktyki uczniowskie, doposażenie pracowni, wspólna realizacja projektów międzynarodowych, prowadzenie i finasowanie szkoleń, fundowanie stypendiów i nagród dla najlepszych uczniów, klasy patronackie, wspólne tragi pracy organizowane w szkole czy praktyki uczniowskie w zakładach pracy. Anna Chołodecka, dyrektor Centrum Kształcenia Praktycznego, również podkreślała, że właściwy tok kształcenia techników, inżynierów w dobie innowacji, cyfryzacji i innych procesów globalnych wymaga współpracy z biznesem. – Potrzebujemy informacji o najnowszej technice, technologii, o tym jak budować programy nauczania, jak modernizować pracownie, jak pobudzać innowacyjność, by przygotowywać najlepszych specjalistów do obecnego i przyszłego rynku pracy. Przedstawiła programy, jakie uruchomiło CKP we współpracy z pracodawcami, dzięki którym wyróżniający się uczniowie szkół zawodowych mogą liczyć m.in. na płatne staże: „Zawodowy Wrocław”, „Weź kurs na staż”, „Manufaktura fachowców”, „Od stażysty do specjalisty”. O wsparciu miasta dla edukacji zapewniał Marcin Urban, skarbnik Miasta Wrocławia. Przypomniał on, że w strategii Wrocław 2030 znalazły się takie cele jak np. inspirowanie, wspieranie zmian w systemie edukacji w kierunku lepszego dostosowania do rynku pracy. Ewa Szczęch, Dyrektor Wydziału Szkół Ponadpodstawowych i Specjalnych Departamentu Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia zapewniła o tym, że jest spory budżet – miejski oraz pochodzący z dotacji unijnych, na nowoczesną infrastrukturę edukacyjną.

Od zawodowca do inżyniera i magistra
O tym, że wybór technicznej ścieżki kształcenia gwarantuje przyszłość zawodową i karierę, przekonywali prof. dr hab. inż. Waldemar Rebizant, dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej oraz dr. inż. Piotr Górski, prodziekan Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej. Prezentację oferty edukacyjnej a także wielu innych atrakcji, czekających na studentów tych dwóch wydziałów, podsumowali: – Jesteś zdolny, masz zainteresowania idź do technikum. Kierunki techniczne przekładają się na dobry start, dobrą pracę i wygodne życie.

Forum Zawodowe to pierwszy krok. Potrzebne są dalsze…
Forum Zawodowe zgromadziło blisko 130 uczestników, w tym dyrektorów i doradców zawodowych z 74 szkół podstawowych Wrocławia. W dyskusjach wielokrotnie podkreślano wagę i aktualność poruszanych zagadnień oraz to, że ścieżka kształcenia zawodowego i technicznego jest równie wartościowa, co kształcenie licealne, a biorąc pod uwagę rozwój innowacyjnej gospodarki w kierunku internetu rzeczy i przemysłu 4.0 – nawet bardziej atrakcyjna. Z opinii wyrażanych przez pracodawców wynikało, że zdolni absolwenci zarówno szkół branżowych i techników, a także inżynierowie, bez problemu znajdą u nich atrakcyjne zatrudnienie i wynagrodzenie. Zaprezentowane miejsca pracy z obszaru Wrocławskiego Parku Przemysłowego przedstawiają bardzo duży potencjał rozwojowy i możliwości szkoleń. Konkretnymi przykładami są choćby wspominana na Forum Akademia Fortaco, system praktyk i staży w General Electric i Donako czy wycieczki zawodoznawcze w Donako oraz inne formy włączania się pracodawców w procesy kształcenia zawodowego. Taka forma współpracy szkół z przedsiębiorstwami jest bardzo efektywna od strony dydaktycznej, bo umożliwia przekazanie młodzieży praktycznej wiedzy. Jest także atrakcyjna dla uczniów, gdyż mogą zobaczyć oni swoją realną ścieżkę rozwoju w tych firmach po zakończeniu nauki.

Uczestnicy Forum byli zgodni co do tego, że promocja kształcenia zawodowego powinna pójść dalej – objąć również rodziców i bezpośrednio samą młodzież. Pierwszy krok, jakim było zorganizowanie Forum Zawodowego, powinien uruchomić kolejne, konkretne działania. DOZAMEL jako jeden z organizatorów Forum, a także firma, które w swojej strategii odpowiedzialnego biznesu kładzie nacisk na współpracę z nauką, będzie się z pewnością aktywnie włączać w proces promocji tego obszaru edukacji.